IK…
Over identiteit
Dit kunstwerk gaat over identiteit. Wat bepaalt wie je
bent? Zijn het je genen, je opvoeding, ervaringen,
herinneringen, een basis ‘ik’ waar dit alles over
gedrapeerd is? Al deze aspecten zijn ergens
opgeslagen in ons brein en verbonden.
Herinneringen kun je ophalen waardoor je als het
ware reist in de tijd, naar de plaats/gebeurtenis en
de persoon die je toen was. Maar wat als je niet
meer bij je herinneringen kunt? Niet meer weet wie
je was in een bepaalde tijd? Wie ben je dan?
Aanleiding voor deze, in zekere zin, filosofische
kwestie was de realiteit van mijn vader. Hij leed aan
vasculaire dementie, de scan toonde letterlijk gaten
in zijn hersenen. De verbindingen vielen weg,
werden soms opnieuw aangelegd, maar verkeerd
verbonden. Door deze ziekte van nabij mee te
maken vroeg ik me af waar je identiteit zit, of is, of
vormt.
Elke dag als hij wakker werd probeerde hij te
achterhalen waar hij was, in welke tijd en waar hij
heen moest. Soms was hij een jongetje op zoek
naar zijn moeder, dan weer de jonge man die mijn
moeder ten huwelijk vroeg, of was hij op een
wetenschappelijk veldwerk in het buitenland en
waren rekeningen niet betaald of de studenten lui.
En wij, de omstanders, waren getuigen van dit lijden
en probeerden hem gerust te stellen in de tijd en
persoon die hij op dat moment dacht te zijn.
Hij was wanhopig, hij was in de war. Hij maakte dit
elke dag mee, meerdere keren. Het was
hartverscheurend.
Hij wist niet hoe hij met de omstandigheden om
moest gaan, omdat hij ze niet meer herkende. Zijn
herinneringen werden werkelijkheid voor hem, maar
op een andere plek en tijd. Hij had hier geen enkele
invloed meer op en leefde in een hallucinante
wereld. Deze herinneringen/werkelijkheden kwamen
naar boven en werden met elkaar vermengd, zodat
de tijdlijn erdoorheen slechts een rommelige hoop
draad was.
Ben je nog steeds jezelf als alles in je hoofd in de
war is, niet langer toegankelijk wanneer je wilt, maar
willekeurig wordt gepresenteerd? Ik denk dat mijn
vader verdwaald was en dat zijn lichaam zielloos
was toen hij stierf.
Over het kunstwerk
Dit kunstwerk toont meerdere, niet-verbonden,
pagina's die verwijzen naar meerdere delen van de
hersenen met herinneringen aan verschillende tijden
en personen. Of is het allemaal dezelfde persoon?
Bestaat je persoonlijkheid uit de herinneringen die je
maakt? Maar als je geen toegang hebt tot die
herinnering, is dat deel van je persoonlijkheid dan
verloren?
De beelden, foto’s uit zijn leven, zijn aangetast, niet
meer compleet, zoals de herinneringen in het hoofd
van mijn vader. Soms kon hij slechts een deel van
een herinnering zien, of verbond zijn brein het met
een andere tijd, of een andere herinnering, of zijn
brein verzon gewoon iets.
De afzonderlijke pagina's, van handgeschept kahdi
papier met rafelige randen, staan voor de delen van
de hersenen die niet langer verbonden zijn, of niet
meer verbonden zoals ze vroeger waren. De
achtergrond is een kaart met isobaren (lijnen van
gelijke druk). Mijn vader was Professor in de
Meteorologie en het weer bleef een rol spelen in zijn
leven. De lijnen van gelijke druk verbinden de
beelden/herinneringen. Maar ze verbinden ook
dingen die niet verbonden zouden moeten zijn,
waardoor mijn vader in de war raakt. Verwarring die
leidt tot wanhoop. Hij verloor de toegang tot zijn
herinneringen, raakte zichzelf kwijt.
Van veraf zie je een stuurse oude man in het
midden. Dit is mijn vader, een paar maanden voor hij
stierf. Als je beter kijkt, zie je wie hij was, alle rollen
die hij in zijn leven vervulde; zoon, verloofde,
echtgenoot, wetenschapper, vader, marathonloper
(Nederlands Kampioen), meteoroloog, grootvader.
Ik kies cyanotype als kunstvorm. Het is een
fotografisch proces. Mijn vader is zijn hele leven
fotograaf geweest, had zelfs als tiener een eigen
donkere kamer in een kast. Het is ook een vrij
onvoorspelbare kunstvorm wat betreft de uitkomst.
Het hangt onder andere af van de gebruikte
formule/emulsie, het papier, de belichtingstijd en het
weer/zonneschijn. Omdat mijn vader meteoroloog
was, vond ik het passend om een weersafhankelijke
kunstvorm te kiezen. Wat betreft de
onvoorspelbaarheid, dat past bij zijn dementie die
erg onvoorspelbaar was.
Dementie is een ziekte waarbij je jezelf verliest
ondanks je voortdurende strijd om jezelf te vinden in
tijd en ruimte.
Rust zacht pap
© Diagonaal Producties - N. Vugts